اثرات کاردرمانی سیستم وستیبولار در توسعه حرکتی کودکان
سیستم وستیبولار چیست و ارتباط آن با کاردرمانی اختلالات رشد در کودکان چگونه است؟
سیستم وستیبولار در پیشرفت طبیعی و هماهنگی حرکتی اهمیت خاصی دارد. اختلال در عملکرد وستیبولار باعث بسیاری از اختلالات رشد نظیر ناتوانی در یادگیری ذهنی و یادگیری از طریق مشاهده خواهد شد. سیستم وستیبولار یکی از اولین سیستم های حسی است که به طور کامل قبل از تولد ایجاد می شود و به دلیل تکمیل ساختار آن به صورت آناتومیک، در بدو تولد نیز قابل به کارگیری است. به طور معمول، ورودی های وستیبولار در هماهنگی چشم و سر تأثیر قابل توجهی دارند و برای تثبیت نگاه به یک نقطه نیز مهم هستند، در حالی که ورودی های دهلیزی - نخایی به همراه ورودی های حسی و بصری در حفظ ثبات موقعیتی حائز اهمیت هستند. مجموعه دهلیزی - نخاعی، مخچه و ساختار شبكيه ای بر رفتار حركتي تأثير مي گذارند. سیستم وستیبولار یکی از سیستم های حسی گسترده است. سیستم دهلیزی در توسعه مهارت های حرکتی، ادغام رفلکس های وضعیتی، هماهنگی حرکات چشم و مهارت های بصری و همچنین توسعه رفتار کاوشگرانه و تنظیم سطح سرزندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
موارد زیر می تواند به عنوان اثرات کاردرمانی تحریک وستیبولار شناخته شود:
1. توسعه توابع حرکتی درشت و ادغام رفلکس ها
2. تنظیم تعادل عملکردی
3. افزایش مهارت های ادراکی-حرکتی
4. توسعه مهارت های شنوایی و عملکردهای فکری
5. افزایش رشد اجتماعی - عاطفی
6. کاهش رفتارهای خودآزاری و یا کلیشه ای
7. کمک به آغاز مداخله کاردرمانی کودکان با افزایش اشتیاق کودکان نسبت به انواع مختلف مداخله.
روش های مداخله کاردرمانی با استفاده از تحریک وستیبولار
مرکز کاردرمانی کودکان در به کارگیری تحریک وستیبولار، ساختار و موقعیت محرک وستیبولار مورد توجه قرار می گیرد. باید مشخص شود که کاردرمانی تحریک وستیبولار دارای اثرات بر انگیزنده است یا بازدارنده. حرکت آهسته، ریتمیک و منفعل اثر مهاری دارد. حرکت سریع اثر تحریکی دارد. حرکت چرخشی و تحریک کننده – کاهنده و خطی گیرنده های مختلف را تحریک می کنند. موقعیت افقی نیز بهترین موقعیت برای تحریک کانال نیم دایره ای است. آیرس بیان می کند که موقعیت های مختلف سر و حرکت دادن سر برای تحریک گیرنده های وستیبولار لازم است، اما موقعیت افقی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
انواع تحریک وستیبولار
1. عادی سازی تناژ عضلانی بازکننده با افزایش ورودی اندام اتولیت، فعالیت های خطی کاردرمانی کودکان مطابق با ترتیب توسعه حرکتی در زیر بیان شده:
الف) فعالیت های پرشی عضلانی
ب) فعالیت های نوسان خطی
ج) سایر فعالیت های خطی (پریدن یا افتادن روی بالش یا تشک در حالت نشسته، و یا خوابیده به پشت
2. برای ایجاد واکنش های تعادلی یا افزایش پاسخ های کانال نیم دایره ای، مرکز ثقل تغییر می یابد تا برای مدت کوتاهی بی نظمی ایجاد شود و بدین ترتیب حرکات سر فازی ایجاد شوند. برای این منظور:
الف) با استفاده از سطح پشتیبانی، مرکز ثقل به صورت فعال یا غیرفعال تغییر می کند.
ب) با فعالیت های فشاری - کششی، مرکز ثقل جابجا می شود. اینها فعالیت هایی هستند که با استفاده از وسایلی مانند سطوح تعادلی، توپ های درمانی و ظروف استوانه ای، بر روی سطوح شیب داری مانند پله ها، سطوح شیب دار و سطوح ناآشنا انجام می شوند.
3. برای کاهش ترس از حرکت یا تغییر موقعیت با افزایش ورودی اتولیت، کاردرمانی کودکان از تحریک خطی وستیبولار در سرعت ها و مسافت های قابل تحمل و در موقعیت های غیرقابل تهدید استفاده می نماید.
رویکرد کاردرمانی عصب شناختی تکاملی
روش درمانی عصب شناختی تکاملی ((NDT که یکی از متداول ترین روش های کاردرمانی مورد استفاده در مداخله کودکان دارای اختلال رشد است، برای اولین بار در کاردرمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی مورد استفاده قرار گرفت و بعداً، در کاردرمانی بسیاری از ناتوانی های رشد به کار گرفته شد.
رویکرد NDT بر نرمال سازی عضلات کم کشش یا پرکشش، مداخله ویژه در واکنش های تعادلی و تسهیل حرکت کودک تمرکز دارد. NDT یک روش درمانی رایج در روش های مداخله کاردرمانی نوزادان و کودکان مبتلا به اختلال عملکرد عصبی است. NDT شامل سه مؤلفه اساسی مربوط به کنترل فشار عصبی است:
1. کشیدگی موضعی
2. رفلکس و واکنش
3. الگوهای حرکتی
یكی از اهداف اصلیNDT ، تسهیل تناژ عضلانی طبیعی به منظور حفظ الگوهای وضعیتی و حرکتی طبیعی است. برای این منظور، محققان سال ها است که روی یک فرآیند پیچیده تسهیل و مهار متمرکز شده اند. باباتس تشخیص داد که خوابیدن یکی از عوامل اصلی کنترل حرکت و استقرار است. این امر در توسعه حرکت انتخابی و درجه بندی شده بسیار مهم است.
مداخلات ترکیبی کاردرمانی کودکان و عصب شناختی تکاملی
در مطالعات انجام شده بر روی کودکان مبتلا به ناتوانی ذهنی، محققان از تکنیک های مختلفی در کنار یکدیگر استفاده نمودند که به، رشد طبیعی ذهنی و حرکتی آن ها کمک می کنند. در كودكان مبتلا به مشكلات تكاملی، رويكردهای کاردرمانی کودکان از قبيل ادغام مداخلات حسي، مداخله حرکتی - ادراکی، درمان عصب شناختی تکاملی، تحريك وستیبولار، بازی درمانی و رويكردهاي زبان شناختي به کار گرفته شدند.
هدف از رویکرد NDT که به همراه بازی درمانی به کار گرفته می شود، ایجاد مهارت های شناختی و ادراک فردی و ایجاد تجربیات مناسبی است که باعث تحریک الگوهای رفتاری عادی و تحریک کودک و در نتیجه پاسخگویی به نیازهای عادی رشد ذهنی شود. برای این منظور، ابتدا با انجام تجزیه و تحلیل فعالیت، متخصص کاردرمانی بخش های مهم فعالیت را با توجه به نیازهای کودک و اهداف NDT تعیین می کند. در این تجزیه و تحلیل، نیازهای حرکتی، شناختی، ادراکی و روانی کودک مد نظر قرار خواهند گرفت و مؤلفه های فعالیت ها ارزیابی می شوند. اصول کلی برنامه های کاردرمانی ترکیبی که در مورد کودکان دارای معلولیت ذهنی اعمال می شوند به شرح زیر هستند:
1. در این روش کاردرمانی کودکان با در نظر گرفتن هوش کودکان، فعالیت هایی که به راحتی قابل یادگیری هستند و از ساده ترین اجزای حرکتی ممکن تشکیل شده اند، انتخاب می شوند.
2. ترتیب توسعه طبیعی برنامه باید دنبال شود. پس از ارزیابی توسعه رفلکس، و تعیین سطح ضعف پاسخ کودک و رفتار سازگار، فعالیت های مناسب کاردرمانی باید انتخاب شوند.
3. وقتی که هر کودک به تنهایی در یک اتاق وارد عمل شود، از اثرات ایجاد شده توسط افراد دیگر یا تأثیر چیدمان اتاق جلوگیری می شود.
4. با استفاده مناسب از تجهیزات ، میزان تحریک با میزان تحمل كودك تطبیق داده میشود.
5. برای بهبود پاسخ های حسی - ادراکی حرکتی ، ایجاد بازخورد اختصاصی- سودمند است. پاسخ های حرکتی کودک با استفاده از روش هایی مانند موقعیت یابی و فعالیت های حرکتی و استفاده از محرک های لمسی و تعادل بهبود خواهد یافت.
6. این برنامه باید به صورت گام به گام، از آسان تا دشوار انجام شود و تنها زمانی که یک مهارت در مرحله قبل بهبود یافت، مرحله بعد آغاز خواهد شد.
دگانگی و همکاران در سال 1993 اظهار داشتند: مواردی که باید به هنگام استفاده از رویکرد حسی - حرکتی در مداخلات ترکیبی کودک محور و مداخله ساختاری رشد در کاردرمانی کودکان باید مورد بررسی قرار گیرند به شرح زیر می باشند:
- رفتارهای جستجوگرانه حسی که برای خود سازماندهی توجه و حرکات مختلف لازم هستند.
- به کارگیری ایده اعمال حرکتی در مفهوم کلی بازی و تدوین برنامه
- ساماندهی الگوهای اعمال حرکتی مطابق با الزامات فعالیت ها
- افزایش ورودی های حسی لمسی، اعصاب خودتحریک شونده و وستیبولار در فعالیت های روزانه
- تمرین کنترل و تعادل
- به کارگیری مؤلفه های ادغام دو جانبه در آموزش الگوها
- آموزش اجزای برنامه ریزی حرکتی و کنترل آن ها توسط متخصص کاردرمانی
- تحریک حسی تحت هدایت درمانگر و امکان استفاده از ان در برنامه ها
- مشاهده و کنترل پاسخهای رفتاری به ورودیهای حسی
موارد زیر مواردی هستند که باید در هنگام استفاده از روش درمانی عصب شناختی تکاملی در مداخله ترکیبی فعالیت های کاردرمانی کودک محور و مداخله ساختاری رشد مورد توجه قرار گیرند:
1. ایجاد انگیزه برای حرکت و شروع حرکت
2. خود فراگیری فعالیت های برنامه ریزی شده
3. برنامه ریزی دقیق حرکات بدنی در فضا
4. تمرین اعمال حرکتی در طراحی بازی
5. اعمال حرکتی را به ترتیب ، و به صورت زمان بندی و برنامه ریزی شده انجام دهید
6. رضایت از فعالیت های حرکتی
7. توسعه اجزای استقرار و حرکت
8. تمرین عملکرد واقعی
9. هماهنگی چشم و دست
10. تعادل، قدرت و سازگاری
مطالب پیشنهادی: