چرا کاردرمانی برای کودکان اوتیسم بسیار مهم است؟ (1)
کودکان مبتلا به اوتیسم و بیش فعالی تمایل دارند که الگوهای متفاوتی از پردازش حسی را در رفتار خود نسبت به دیگر کودکان دارای اختلال نشان دهند. مشخص شده که حدوداً ۷۰ درصد کودکان مبتلا به اوتیسم دارای اختلالات و چالش های حسی هستند و این آمار نشان می دهد این موضوع برای این کودکان بسیار هم مهم خواهد بود.
مطالعات نشان می دهند که کودکان اوتیسم که در دریافت یا پردازش اطلاعات حسی ورودی در بدنشان کُند هستند، در یکپارچه کردن این اطلاعات ورودی هم کُند عمل می کنند. این کُندی در یکپارچگی حسی می تواند خودش را در بی تفاوتی نسبت به برخی تحریکات حسی در محیط نشان دهد. مثلاً دست کودک به بخاری برخورد می کند، ولی واکنش کودک آن طور که باید سریع و فراری نیست.
یعنی انسان فکر می کند که گویا کودک نتوانسته میزان گرمای بخاری را در پوست خود درک نماید، این در حالی است که دست او کاملاً سوخته و تاول زده است. شاید این یکی از دلایلی باشد که می توانیم برای حالت پریشانی یا به هم ریختگی کودکان اوتیسم در نظر بگیریم. یعنی نظر کاردرمانگر کودکان در اکثر موارد همین هست.
مشکل دیگری که ممکن است به وجود آید حالت بیش حسی هست که قدرت تحمل تحریکات عادی روزمره زندگی را هم برای کودک اوتیسم یا بیش فعال سخت می کند. در اینجا اینگونه است که کودک نمی تواند در مغزش حس های و تحریکات حسی نامناسب و بی ربط به موقعیت را فیلتر نماید و این تحریکات همه و با حجم زیاد به مغز وارد می شود و بدتر آنکه مغز هم همه آنها را می خواهد پردازش نماید،
در اینجا حالت های بهم ریختگی بیشتر خودش را نمایان می کند. بهم ریختگی هایی که با هیچ دارو و درمان روانشناختی یا حمایتی و مددکاری برای کودکان اوتیسم حل نمی شود. اینگونه حالت ها برای والدین و درمانگر ناتوان کننده هستند و حس ناامیدی را درمان کاردرمانی و گفتاردرمانی و روانشناسی کودکان اوتیسم القا می کند. جالب اینجاست که سیستم پزشکی هم بیشتر به سمت آزمون و خطای دارو ها روی می آورد چرا که ریشه این نوع رفتارها را در اضطراب می داند. این در حالی است که مشکلات حسی به جا مانده اند!!!!!!
اصطلاح مشکلات حسی را اولین بار کاردرمانگران برای اختلالات یادگیری در کودکان به کار بردند. پس از آن دیگر این مساله به یک رویکرد محبوب در میان کاردرمانگران حیطه کودکان تبدیل شده است. مثلاً یکی از مشکلاتی که حتی در کودکان سالم مدرسه ایی هم ممکن است وجود داشته باشد که در کودکان اوتیسم و کودکان بیش فعال هم هست این است که این کودکان یک تحریک حسی خاص مثلاً صدای خاصی را در کلاس، بیش از حد پردازش می کنند و بیش از حد هم نسبت به ان واکنش می دهند و این باعث این می شود که نتوانند تمرکز بکنند و این مساله باعث می شود والدین و تیم درمان اشتباهاً عنوان بی تمرکزی و نقص توجه را به این کودکان نسبت دهند.
درحالیکه این مساله یک مساله و چالش حسی در کودک است. اینگونه مشکلات را معمولاً با مراجعه به پزشک و دریافت دوزهای متعدد ریتالین درمان می کنند! این در حالی است که بعد از ۳ ماه بازهم این مساله باقی است و این بار به دلیل مصرف این دارو برخی از این انتخاب های وسواسی کودکان برای پردازش حسی بیشتر شده و حالا دیگر توجیه کودک برای دست برداشتن و قطع وابستگی حسی سخت تر هم می شود.
البته باید بگیم تظاهرات بیش حسی در رفتار می تواند برای هر کودک و هر فردی متفاوت باشد، در برخی کودکان بروز رفتارهای وسواسی و برخی کودکان دیگر انواع پرخاشگری ها و در برخی کودکان دیگر عدم تمایل به تبعیت از دستورات دارای نظم و در برخی دیگر هم بهم ریختگی و بی توجهی. برای این مشکلاتی که ممکن است خیلی از مراجعین به مدارس و مهددهای کودک و کلینیک های روانشناسی و کلینیک های گفتاردرمانی و کلینیک کادرمانی آن ها را تجربه کرده اند، می توان برنامه های مداخلات کاردرمانی حسی در منزل و مرکز کاردرمانی را برنامه ریزی کرد تا فیلتراسیون حسی در کودک راحت تر و دقیق تر عمل بکند.
کلیدی ترین متخصصان در این زمینه کاردرمانگران هستند و بهترین نوع مداخله در این زمینه کاردرمانی کودکان و کاردرمانی حسی و کاردرمانی یکپارچگی حسی می باشد. کاردرمانی حسی کمک می کند تا مغز و قشر آن برای دریافت اطلاعات حسی دارای تنظیمات متعادلی باشد و تحریکات حسی که در جلسات کاردرمانی با ارزیابی حسی دقیق فرد توسط کاردرمانگر ارائه می شود باعث می شود سیستم عصبی منظم تر شود و تنظیمات حسی و دریافت حسی را بهتر انجام دهد.
اختلالات پردازش حسی می تواند در کودکان غیر از اوتیسم و بیش فعال هم وجود داشته باشد.
کاردرمانی چیست؟
کاردرمانگران برای ارتقا، حفظ و توسعه مهارت های مورد نیاز دانش آموزان جهت عملکرد در محیط مدرسه و فراتر از آن کار می کنند. مشارکت فعال در زندگی، مهم ترین هدف کاردرمانی است که از طریق موارد زیر در زندگی یک کودک اتفاق می افتد:
- یادگیری
- اعتماد به نفس
- اعتماد به نفس
- استقلال
- تعامل اجتماعی
کاردرمانگران از یک رویکرد جامع در برنامه ها استفاده می کنند. آنها توانایی ها و نیازهای جسمی، اجتماعی، عاطفی، حسی و شناختی دانش آموزان را در نظر می گیرند. به طور خاص در مورد اوتیسم، یک متخصص کاردرمانی برای ایجاد مهارت های نوشتن در کودک، مهارت های حرکتی خوب در کودک و مهارت های زندگی روزمره تلاش می کند.
با این حال، مهمترین نقش کاردرمانگران اوتیسم ارزیابی و هدف قرار دادن اختلالات پردازش حسی کودک است. این مساله برای رفع موانع یادگیری مفید است و به دانش آموزان اوتیسم کمک می کند، تا آرامتر و متمرکزتر شوند و حتی در برنامه های مداخلاتی نظیر گفتاردرمانی و روانشناسی هم موفق تر عمل بکنند.
کاردرمانگرانی که با کودکان دارای اختلالات پردازش حسی کار می کنند علاوه بر واحدهای تحصیلیشان در دانشگاه دوره های مرتبط با یکپارچگی حسی را بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه دنبال می کنند، تجارب مفیدی را در این زمینه با دیگران به اشتراک می گذارند تا بتوانند بهترین نتیجه را در کاردرمانی حسی با این کودکان به دست آوردند.
در رویکرد یکپارچگی حسی فرض بر این استوار است که کودک دارای اختلال حسی یا بیش حسی دارد یعنی بیش از حد از یک وردی حسی تحریک می شود یا کم حسی دارد یعنی پس از تحریک توسط یک حس معمولی پاسخ بسیار کمتر از حد معمول نشان می دهد. درمان باید طوری باشد که کودک بعد از این درمان فعالیت های روزمره زندگی خود را مستقلاً و بدون حمایت و کمک از سمت والدین و دیگران انجام دهد و مشکلی نداشته باشد. معمولاً کاردرمانگر حسی رژیم حسی را به عنوان مداخله برای این کودکان در نظر می گیرند.
رژیم حسی در کاردرمانی چیست؟
بیشتر ما به طور ناخودآگاه یاد می گیریم که حس خود (بینایی، صدا، بویایی، لمس، چشایی، تعادل، بدن در فضا) را ترکیب کنیم، تا محیط خود را درک کنیم. هر کودک یک مجموعه منحصر به فرد از نیازهای حسی خواهد داشت و این نیازها بسته به خلق و خو، محیط و مداخلات درمانی تغییر می کند. رژیم غذایی حسی در سبک زندگی کودکان یک برنامه فعالیت روزانه است که به طور خاص طراحی شده است.
هدف از این کار تزریق فعالیت های حسی در طول روز کودک به منظور بهبود تمرکز، توجه و اطمینان از اینکه کودک دریافت حسی تنظیم شده در طول روز دارد. همانطور که بدن به غذای صحیح در طول روز به طور مساوی احتیاج دارد ، بدن نیز برای بهینه نگه داشتن سطح تحریک خود به فعالیت هایی نیاز دارد.
یک رژیم غذایی حسی برای سبک زندگی کودک به سیستم عصبی کودک کمک می کند تا احساس نظم بهتری داشته باشد و بنابراین به توجه و عملکرد کودک کمک می کند. یک متخصص کاردرمانی واجد شرایط می تواند با استفاده از مهارت های پیشرفته آموزش و ارزیابی خود، یک رژیم کامل حسی موثر برای دانش آموز و مراجع خود ایجاد کند تا در طول روز اجرا کند.
رژیم غذایی حسی در کاردرمانی به چه موضوعاتی می پردازد؟
اثرات یک رژیم حسی می تواند فوری و تجمعی باشد. رژیم حسی کمک می کنند تا سیستم عصبی دانش آموز با گذشت زمان بازسازی شود، بنابراین او بهتر قادر به تحمل احساسات و موقعیت هایی است که به نظر او چالش برانگیز است. رژیم حسی به دانش آموز کمک می کنند تا هوشیاری خود را تنظیم کرده و دامنه توجه را افزایش دهد.
رژیم حسی جستجوی حسی و رفتارهای اجتنابی حسی را محدود می کنند و تغییر حالات هیجانی کودک را با استرس کمتری کنترل می کنند. این به کودک این امکان را می دهد تا به جای اینکه مثلاً توسط محرکاتی مانند مالیدن برچسب پیراهن به گردن وی یا بوی کرم دست، سر و صدایی در بیرون و یا بیرون آمدن در راهرو از خود بیخود شود و به اصلاح به هم بریزد، روی کار خود متمرکز شود.
یک فرد مبتلا به اختلال پردازش حسی، پردازش و عکس العمل به اطلاعات دریافت شده از محیط از طریق حواس را به سختی انجام می دهد، که این امر چالش هایی را در انجام کارهای روزمره ایجاد می کند و می تواند منجر به عنوان مثال به، مشکلات هماهنگی حرکتی، مشکلات رفتاری، اضطراب، افسردگی، شکست در مدرسه شود که اگر این مسائل دنبال نشوند و کاردرمانی نشوند می توانند هزینه های زیادی را هم برای خود کودک هم خانواده اش و هم جامعه فراهم آورد.
مرکز کاردرمانی کودکان آریان یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در غرب تهران برای فعالیت های حسی - حرکتی است. اگر در مورد مشکلات حسی کودکتان نگرانی هایی دارید، با مرکز کاردرمانی آریان در سعادت آباد تماس بگیرید.
حتماً در نظر داشته باشید که کاردرمانی و فرآیندهای مداخلات آن باید توسط یک کاردرمانگر حرفه ایی دائماً مورد بازبینی قرار بگیرد و برنامه ها مبتنی بر توانایی های فرد مراجعه کننده باشد.
مطالب پیشنهادی:
1. چرا کاردرمانی برای کودکان اوتیسم بسیار مهم است؟ (2)